Briefwisseling tussen stads-chirurgijn Schmidt en Kleef/Berlijn (1789)
De brieven over de toelage voor chirurgijn Schmidt zijn een prachtig voorbeeld van sociale zorg in het op dit vlak vooruitstrevende Koninkrijk Pruisen. Toen de chirurgijn in 1787 naar Huissen kwam, wensten de geërfden van het Ambt Huissen (het gebied buiten de stad), dat de armen gratis over behandeling en medicijnen konden beschikken. Hem werd een toelage daarvoor toegekend.
Twee jaar nadien waren er problemen over de toelage. Die waren een gevolg van de strenge centrale controle op de overheidsuitgaven in de Pruisische gebieden. De Kreiseinnehmer (ontvanger) van het Ambt Huissen had de toelage niet in de begroting staan en mocht dan ook alleen uitkeren, als toestemming van hogerhand kwam om af te wijken van de begroting. Daarover gaan de eerste brieven. Toen die goedkeuring eenmaal was verleend moest er nog worden vastgelegd, dat het toegestaan was de toelage in de toekomst wel op de begroting te zetten. Dat werd in het tweede deel van de correspondentie geregeld.
Voor een goed begrip is het noodzakelijk, dat men de structuur van het Pruisische financiële bestuur kent. Aan de top in Berlijn stond het General Ober Finanz-, Kriegs- und Domänen-Direktorium (meestal kortweg Generaldirektorium genoemd). Daaronder ressorteerde in Kleef de Königlich Preussischer Klevisch- Moersische Kriegs- und Domänen-Kammer (kortweg de Kammer). Die regelde de zaken op provinciaal niveau. Onder de Kammer kwam de Landrath (in 1789 Freiherr Von Sonsfeld). Die had een aantal Ambten (bestuursgebieden op het platteland) onder toezicht.
De procedure liep dan als volgt:
- De vrager (in dit geval Schmidt) stuurde een brief naar de Kammer.
- Een ambtenaar bij de Kammer boekte de brief in en de leden van de Kammer bogen zich over de zaak.
- De Kammer formuleerde een advies en stuurde dat met een kopie van de brief van Schmidt naar het Generaldirektorium.
- Een ambtenaar van het Direktorium boekte de brief van de Kammer in.
- Het Generaldirektorium nam een beslissing.
- De minister die de leiding had over het Generaldirektorium tekende voor akkoord.
- Het Generaldirektorium stuurde bericht naar de Kammer.
- De Kammer informeerde (meestal via de Landrath) de geërfden en de Kreiseinnehmer.
Omdat inboeking, advies en besluit meestal op de ingekomen brief werden geschreven, is er vaak een ratjetoe aan notities rond de oorspronkelijke tekst te vinden. Die opmerkingen zijn in de transcriptie vet gedrukt en in deze brieven zoveel mogelijk op de exacte positie in de transcriptie geplaatst.
Een doorgestuurde brief werd netjes overgeschreven. Van een uitgaande brief werd het klad (de minuut) bewaard.
Dr. Emile Smit
------------------------------------
De transcriptie werd uitgevoerd door Gonny van Dijk en Rein van Berkel
|
Die Krieges- und Domainen-Cammer bittet allerunterthänigst um Approbation der auf den disjährigen Erben Tage der Combinirten Aemter Huissen und Malburgen dem Stadts Chirurgo Schmidt zu Huissen aus der Receptur Casse jährlich zugebilligten 15 Rtl [Reichsthaler] und das selbiger pro 1789/90 extra ordinarie auf besagte Casse assigniret, künftig aber auf den Steuer-Ausschlag dürften gebracht werden. |
Onderstaande brieven zijn via onze downloadpagina te downloaden
| 17890119 | Kopie van brief van chirurgijn Schmidt aan het Generaldirektorium in Berlijn |
| 17890128 | Brief aan het Generaldirektorium te Berlijn betr. de vergoeding aan de Stadts-chirurgijn |
| 17890217 | Besluit over vergoeding aan de stads-chirurgijn Schmidt uit Huissen |
| 17890701 | Brief van chirurgijn Schmidt aan het Generaldirektorat in Berlijn |
| 17890701a | Reactie van ge-erfden op de vraag van chirurgijn Schmidt |
| 17890813 | Brief van Krieges- und Domainen-Cammer uit Kleef aan het Generaldirektorium te Berlijn |
| 17890908 | Bevestiging van de toekenning van 15 Rtl jaarlijks door Berlijn |
