Jeugdige slachtoffers
MEER DAN EEN KWART VAN DE OORLOGSSLACHTOFFERS IN HUISSEN WAS JONGER DAN 18 JAAR.
MINSTENS DERTIG KINDEREN WERDEN GETROFFEN DOOR HET OORLOGSGEWELD.
VOORAL DE BESCHIETINGEN AAN HET LOOVEER MAAKTEN VEEL JONGE SLACHTOFFERS OP 17 SEPTEMBER 1944.
MAAR ZE STIERVEN OOK BIJ HET BOMBARDEMENT OP 2 OKTOBER EN DOOR EEN TOEVALLIGE TREFFER MET EEN GRANAATSCHERF.
DOOR DE OORLOGSOMSTANDIGHEDEN WAREN UITERAARD OOK DE MEDISCHE VOORZIENINGEN BEPERKT.
HEEL JONGE KINDEREN STIERVEN DAARDOOR AAN ZIEKTEN DIE – OOK MET DE MEDISCHE KENNIS VAN DIE TIJD – NIET ONGENEESLIJK WAREN.
ZO STAK EEN ZIEKTE ALS DIFTERIE DE KOP WEER OP.
Zwaar getroffen werd de familie Eerden-Putman.
De oudste zoon Jackie stierf op 17 september 1944 aan het Looveer.
Drie jongere kinderen werden in de nacht van 1 op 2 oktober slachtoffer van een granaatbeschieting.
![]() ![]() |
![]() |
Hanny van Goethem, het tienjarig dochtertje van schoolhoofd Van Goethem van de Sint-Aloysiusschool kwam om bij het bombardement van 2 oktober.
Haar woonhuis was al bij het brandbombardement van 14 mei 1943 verwoest.
![]() |
![]() |
Vier meisjes uit één gezin stierven door het bombardement van 2 oktober 1944.
Van de jongste, Marietje (4 jaar), is geen foto bekend.
![]() |
![]() |
![]() |
Leonie van der Welk (7 jaar) | Nelly van der Welk (9 jaar) | Anny van der Welk (11 jaar) |
Drie kinderen overleden ver van Huissen, tijdens de evacuatie
![]() |
![]() |
![]() ![]() |
![]() |
Bijzondere prestaties
MEERDERE HUISSENAREN DEDEN TIJDENS DE OORLOG NUTTIG WERK VOOR HUN MEDEMENSEN.
ENKELEN VOCHTEN TEGEN DE VIJAND, ALS SOLDAAT OF ALS VERZETSSTRIJDER.
ANDEREN DEDEN DAT WAT ZIJ ALS HUN PLICHT ZAGEN OM GEWONDEN OF VLUCHTELINGEN TE HELPEN.
WEER ANDEREN HIELPEN BIJ HET BEGRAVEN VAN OMGEKOMEN MEDEMENSEN.
SOMMIGEN HEBBEN HUN INZET MET HUN LEVEN MOETEN BETALEN.
ANDEREN HEBBEN OVERLEEFD, MAAR DROEGEN DE PSYCHISCHE LITTEKENS VAN DE OORLOGSERVARINGEN DE REST VAN HUN LEVEN MEE.
HET IS BIJNA ONDOENLIJK ALLE NAMEN TE NOEMEN.
DAAROM EEN SELECTIE VAN MENSEN DIE – VAAK TEGEN WIL EN DANK – TOT DE ECHTE HELDEN VAN DE OORLOGSPERIODE HOORDEN.
Twee Huissense jongens sneuvelden in mei 1940
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
De Ligne de Bac
![]() |
Voormalige krijgsgevangenen en hun partners in Huissen in 1983 |
VANAF DE ZOMER 1940 SPEELDE DE LOOVEERPONT EEN ROL IN DE ONTSNAPPING VAN FRANSE KRIJGSGEVANGENEN.
TWEE ONTSNAPTE FRANSE KRIJGSGEVANGENEN, DIE IN DUITSLAND GEÏNTERNEERD HADDEN GEZETEN STONDEN VERLEGEN EN ANGSTIG AAN DE LOOSE KANT VAN HET VEER.
ZIJ WERDEN VERSTOPT IN DE COMPARTIMENTEN VAN DE PONT EN ZO OVERGEZET.
NA DE EERSTE TWEE VOLGDEN ER MEER EN ZO WERD LA BARQUE ONDERDEEL VAN DE VLUCHTROUTE VAN DE FRANSE KRIJGSGEVANGENEN NAAR HUN VADERLAND.
HET BLEEF NIET BIJ OVERZETTEN ALLEEN; DE VOORMALIGE SOLDATEN KREGEN, VOOR ZOVER DAT GING OOK BURGERKLEDING OM HUN VLUCHT GEMAKKELIJKER TE MAKEN.
NIET ALLEEN WILLEM MARTENS, MAAR OOK ZIJN BEIDE ZONEN HARRY EN WILLEM JR. WAREN HIERBIJ BETROKKEN.
DE FRANSEN KWAMEN AAN BIJ DE BOERDERIJ VAN BERNDSEN AAN DE LOOSE KANT, WERDEN VERVOLGENS OVERGEZET DOOR VADER EN ZONEN MARTENS EN IN HUISSEN OPGEVANGEN BIJ WILLEM HELMICH.
TUSSEN DE TWEE- EN DRIEHONDERD FRANSEN ZIJN VIA DEZE ROUTE ONTSNAPT. BERNDSEN EN HELMICH WERDEN ALLEBEI IN 1943 OPGEPAKT TERWIJL HARRY MARTENS IN MEI 1944 WERD GEARRESTEERD.
VADER EN ZOON WILLEM ONTSPRONGEN DE DANS.
In 1950 kregen de vijf Huissenaren die hadden meegewerkt bij het overzetten van Franse krijgsgevangenen het Croix de Guerre van de Franse regering.
Blokhoofd Luchtbescherming Eef Hoedt ging – na weken van gewonden helpen en lijken ruimen in Huissen – evacueren met zijn jonge gezin. Op 21 oktober 1944 kwam hij in Renswoude om het leven door een geallieerde beschieting van het konvooi vluchtelingen.
Bij een oversteek aan de Praets op 21 oktober kwamen op tragische wijze drie Huissenaren om, terwijl zij hielpen met het oversteken van anderen
![]() |
![]() ![]() |
Diverse Huissenaren werden na de oorlog onderscheiden vanwege de hulp die in 1944 werd geboden aan slachtoffers.
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
Verzetsherdenkingskruis van Jet Simmelink |
Evacuatie
DIRECT NA HET BOMBARDEMENT VAN 2 OKTOBER KWAM DE EERSTE STROOM VLUCHTELINGEN OP GANG.
VELEN VLUCHTTEN NOG DIEZELFDE MIDDAG DE UITERWAARDEN IN, DE NACHT VAN 2 OP 3 OKTOBER WERD DOORGEBRACHT IN DE STEENFABRIEK TE MALBURGEN OF IN EEN BOERENSCHUUR.
DOOR EEN VOLKOMEN LEGE STAD (ARNHEM WAS AL OP 24 EN 25 SEPTEMBER ONTRUIMD) BEREIKTEN ZIJ DE WEG NAAR EDE OF NAAR APELDOORN.
AANVANKELIJK DACHTEN DE DUITSERS, DAT ZIJ SNEL UIT DE BETUWE WEG ZOUDEN MOETEN.
DAAROM LIETEN ZE DE BURGERBEVOLKING MET RUST.
TOEN VANAF MIDDEN OKTOBER 1944 BLEEK, DAT NIET DE NEDER-RIJN, MAAR DE LINGE DE FRONTLIJN WERD, BEGONNEN ZE DRUK UIT TE OEFENEN OP DE BEVOLKING OM TE VERTREKKEN.
ROND 20 OKTOBER HADDEN ALLE HUISSENAREN TENMINSTE EENMAAL DE OPDRACHT GEKREGEN OM WEG TE GAAN.
DE DUITSE DWANG WAS STERK GENOEG, MAAR HET DUURDE TOCH TOT EIND NOVEMBER VÓÓR DE LAATSTE BEWONERS HUIS EN HAARD HADDEN VERLATEN.
ALS LAATSTE VERLIET BEGIN DECEMBER DOKTER BOSMANS HUISSEN. HIJ WILDE ZO LANG MOGELIJK ZIJN MEDEMENSEN VAN DIENST ZIJN.
Oktober 1944: Huissenaren bij het Dominicanenklooster, klaar voor vertrek
Evacué’s onderweg
Ook tijdens de evacuatie waren de juiste papieren dringend noodzakelijk.
![]() |
|
In de chaos raakten familieleden elkaar soms kwijt!
![]() |
![]() ![]() |
De lange en koude winter
IN WEST NEDERLAND WAS DE WINTER 1944-1945 DE HONGERWINTER. DOOR DE SPOORWEGSTAKING WAS DE VOEDSELAANVOER VRIJWEL STILGEVALLEN EN DE DUITSERS ACHTTEN ZICH NIET VERANTWOORDELIJK VOOR DE BEVOORRADING VAN DE BURGERBEVOLKING. DE HONGER TROF VOORAL GROTE STEDEN IN HET WESTEN EN MENSEN MAAKTEN TOCHTEN NAAR HET OOSTEN EN NOORDEN OP ZOEK NAAR VOEDSEL.
DE MEESTE HUISSENAREN BELANDDEN NIET IN GROTE STEDEN, MAAR DE MENSEN DIE NAAR DE PROVINCIE UTRECHT EN HET GOOI WAREN GEGAAN, MERKTEN TOCH HET NODIGE VAN DE TEKORTEN AAN VOEDSEL. SOMMIGEN VAN HEN NAMEN OOK DEEL AAN DE HONGERTOCHTEN OP ZOEK NAAR VOEDSEL.
IN DE – OOK NOG STRENGE – WINTER WAS HET LAND OOK NIET VEILIG VOOR ZIEKTEN. DOOR GEBREK AAN HYGIËNE (ER WAS BIJVOORBEELD BIJNA GEEN ZEEP) KREGEN MENSEN ONGE-DIERTE OP HUN LICHAAM EN ZIEKTEKIEMEN KONDEN ZICH VERSPREIDEN. GENEESMIDDELEN WAREN ER NAUWELIJKS EN DAAROM STIERVEN MENSEN OOK SNELLER AAN ZIEKTEN. VOOR SOMMIGEN WERD HET EVACUATIE-ADRES OOK HET STERFHUIS.
PLAATSEN, WAAR IN DE OORLOG HUISSENAREN GEËVACUEERD WAREN
PROVINCIE FRIESLAND STEGGERDA PEPERGA BLESDIJKE WETZENS NIAWIER NES MODDERGAT DOKKUM BORNWERD RAARD TERNAARD HOLWERD OLDEBOORN BOLSWARD HEEG NOORDWOLDE HAULERWIJK
PROVINCIE OVERIJSSEL OLDEMARKT STEENWIJKERWOLD RAALTE ALMELO ZENDEREN OOTMARSUM GRAMSBERGEN
PROVINCIE GELDERLAND VOORTHUIZEN LUNTEREN WOUDENBERG TERSCHUUR
|
SCHERPENZEEL NIJKERK HARSKAMP EDE TWELLO-WILG HOENDERLO OTTERLO KOOTWIJKERBROEK ZIEUWENT ACHTER-ZIEUWENT BELTRUM
PROVINCIE UTRECHT AMERSFOORT ACHTEVELD HAMERSVELD HOOGLAND HOOGLANDERVEEN EEMNES RENSWOUDE MAARSBERGEN LEUSDEN BAARN SOEST BUNSCHOTEN-SPAKENBURG UTRECHT BUNNIK HOUTEN WERKHOVEN COTHEN ZEIST DRIEBERGEN BILTHOVEN DE BILT
|
MAARSSEN MAARSSENBROEK OUD-MAARSSEVEEN MAARSSEVEEN WILNIS MIJDRECHT VINKEVEEN BREUKELEN IJSSELSTEIN MAARTENSDIJK WESTBROEK ACHTTIENHOVEN SCHALKWIJK JUTFAAS DOORN
PROVINCIE NOORD-HOLLAND LOOSDRECHT NIEUW-LOOSDRECHT HUIZEN WEESPERKARSPEL NEDERHORST DEN BERG NAARDEN BUSSUM LAREN BLARICUM
|
Evacuerende mensen trekken vanaf de Rijnbrug verder Arnhem in.
Tot 7 oktober was de Arnhemse Rijnbrug nog bruikbaar (op eigen risico!).
Die dag werd hij door de geallieerden vanuit de lucht onherstelbaar beschadigd.
Daarna moesten evacuerende Huissenaren de pont op de Praets gebruiken (ter hoogte van de huidige Roermondspleinbrug).
In Arnhem mocht niemand blijven en De Veluwe was ook verboden terrein.
De meeste mensen werden in eerste instantie in westelijke richting gestuurd.
Tenslotte belandde men in meer dan honderd verschillende plaatsen, verspreid over heel Nederland.
|
De Chaos van oktober 1944
VANAF HET BOMBARDEMENT VAN 2 OKTOBER WAS ER VOORAL CHAOS IN HUISSEN. VELEN SLOEGEN OP DE VLUCHT, ANDEREN PROBEERDEN TE OVERLEVEN IN DE HOOP OP EEN SNELLE BEVRIJDING.
MEN LEEFDE IN HET MOMENT EN PLUNDERING OM AAN EERSTE LEVENSBEHOEFTEN TE KOMEN, WAS ZEKER NIET VREEMD.
DAT SOMMIGEN HUN HOOFD KOEL HIELDEN, IS OPMERKELIJK.
ONDER AANSTURING VAN MARECHAUSSEECOMMANDANT A.C. MAASDAM GINGEN EEF HOEDT, BLOKHOOFD VAN DE LBD, EN HENNY DERKSEN, GEMEENTEAMBTENAAR, DE GETROFFEN KELDERS LANGS OM DE LICHAMEN TE BERGEN. DIT VRESELIJKE WERK DUURDE TWEE WEKEN.
HET DOMINICANENKLOOSTER DIENDE ALS NOODHOSPITAAL EN HIER VERZAMELDEN ZICH OOK STEEDS MEER VLUCHTELINGEN.
INTUSSEN RUKTEN DE GEALLIEERDEN NIET MEER OP EN DE HOOP OP EEN SNELLE BEVRIJDING VERVLOOG.
![]() |
A.C. Maasdam |
Bijna twee weken lang werd in de kelders gezocht naar slacht-offers. Sommigen werden pas in 1945 gevonden.
![]() |
![]() |
Hoe moet je nou oorlog tekenen?
Wat zul je ze moeten tekenen? Die middag, dat je door de granaatregen moest sluipen? Die morgen, toen je een geamputeerd been moest helpen begraven?
Die morgens en middagen, dat je de tientallen onherkenbaar geworden lijken van je vrienden, je buren, je kennissen, je plaatsgenoten moest identificeren?
Die ogenblikken, dat je de ringen van hun verstijfde vingers moest trekken, dat je de kledingstukken van hun opgeblazen lichamen moest snijden om ergens een herkenningsteken te kunnen vinden?
Dat moment, waarop jij en je vriend meenden een dode te vinden onder een smerig-vieze deken en ontzet terugdeinsden toen er slechts lugubere resten van een hoofd en ingewanden tevoorschijn kwamen?
Dat moment, waarop je in een ingestorte kelder zat te wroeten en plotseling alleen maar het hoofd van die kennis van je vond?
Wat moet je tekenen?
Die gruwelijke nacht, in een zaal met kermende, krijsende gewonden, terwijl de granaten beukten op het gebouw?
Die lange uren, dat je met je vriend het afgehakte been van die man daar onder de grond moest dicht- en lossnoeren, steeds maar weer met het horloge in je hand? Toen je er uit zag als een slager? Toen die krankzinnige vrouw je vastgreep, bijna de jas van je lichaam scheurde?
(Henny Derksen, De geschiedenis beleefd)
Op woensdag 4 oktober begonnen 12 mannen met het graven van een massagraf op het kerkhof van Huissen-Stad.
Vanwege het risico van beschietingen moest het werk af en toe worden gestaakt.
Ook moesten hulpverleners soms schuilen achter grafzerken.
![]() |
Notitie van blokhoofd Eef Hoedt over de eerste werkzaamheden aan het graf |
![]() |
Het massagraf na de voltooiing |
Gevonden in een schuilkelder…
![]() |
4-10-44 Meisje 12 à 14 jaar Bruine korte mantel Zakken van bont Jurk met centuur bruine blok met rood wit wol vestje lage zw. Schoenen bruine kousen blond haar grijsblauwe oogen 2 strikjes in het haar scheiding op zij
(uit het notitieboekje |
Vanaf 4 oktober 1944 was de Linge de frontlijn. Het gebied ten noorden ervan werd continu beschoten door Britse en Amerikaanse artillerie en soms werden Duitse posities ook gebombardeerd.
Dat leidde op 5 oktober tot een zwaar bombardement in De Hoeve.
Op de luchtfoto zijn de inslagplekken goed te zien.
Hulpdiensten
AL VÓÓR 17 SEPTEMBER 1944 BESTONDEN DE HULPDIENSTEN.
IN DE MEINACHT VAN 13-14 MEI 1943 WAS BIJVOORBEELD DE BRANDWEER AL ACTIEF, SAMEN MEN KORPSEN UIT DE OMGEVING. MAAR VANAF 17 SEPTEMBER 1944 WAREN LEDEN VAN DE HULPDIENSTEN VRIJWEL CONTINU ACTIEF. DE BELANGRIJKSTE ORGANISATIES WAREN:
- HET RODE KRUIS. HET NEDERLANDSCHE ROODE KRUIS WAS OPGERICHT IN 1867. HUISSEN HAD SINDS DE JAREN ’30 EEN ACTIEVE AFDELING.
- DE BRANDWEER. COMMANDANT WAS VIN SIEPMAN. DE HUISSENS BRANDWEER HAD EEN KAZERNE OP DE MARKT, DIE ECHTER OP 27 SEPTEMBER 1944 DOOR DE DUITSERS WERD OPGEBLAZEN.
- DE LUCHTBESCHERMINGSDIENST (LBD). DEZE DIENST WAS OPGERICHT IN 1939. DE LEDEN VERRICHTTEN IN DE EERSTE JAREN VOORAL WAARNEMINGSDIENSTEN EN WAARSCHUWDEN BIJVOORBEELD BIJ LUCHTALARM. MAAR LATER WAS OOK RECHTSTREEKSE HULPVERLENING BELANGRIJK.
- DE NOODHOSPITALEN. OORSPRONKELIJK WAREN ER TWEE. HET ENE WAS HET KLEINE ZIEKENHUIS, DAT AL IN 1926 WAS INGERICHT IN DE CREMERSTICHTING. HET ANDERE WAS ONDERGEBRACHT IN DE TUINBOUWSCHOOL AAN DE STEPH HUISMANSTRAAT.
Burgemeester C. Dony bedankt de hulpdiensten voor de activiteiten in mei 1943.
|
![]() |
Burgemeester Dony |
![]() |
Op 27 september 1944 bliezen de Duitsers de brandweerkazerne op de Markt op. |
![]() |
Vanaf 2 oktober 1944 was het noodhospitaal gevestigd in het Dominicanenklooster.
![]() |
![]() |
De laatste Rode Kruisploeg in Huissen, oktober 1944
![]() |
V.l.n.r. Th. Janssen, W. Eeuwes, mej. Tr. van Geelen en H. Linssen |
Monument op de Huissense Markt voor de hulpdiensten die in 1944 actief waren.