Wie was Hanne?
Dör: Joop Brons
uit Mededelingen, Jaargang 36, nummer 1, 2011
Stads praote' ien Huusse'. Jao, Hanne! Zo hiet 't motto da' dit carnavalsseizoen wör gebrük' dur de Kraonige Zwaone. Hanne is, zo steet ien 't Rooie Bükske, 'n meisjesnaam. Now is d'r de lèste jaore' ien Huusse' (bej mien wete') gin mins mèr iengeschreve' as Hanne. De naam is ien onbrük gerak'. len heel Nederland en België zien d'r nog mor paor dèrnjes die de naam Hanne met zich meedrage' . En da's te begriepe', umdat de naam 'n bejsmaakje hèt.
Hanne was lange tied een jongensnaam, 'n afkorting van Johannes. De naam is nog terug te viende' ien 't bejna vergète' woord hannekemaaier. Dat was 'n kèrl, die vanüt Duitsland nor Nederland trok' um daor gräs te määie'. len de achttiende eeuw kwame' d'r tiendüzzende over de grens um zo ien Holland 'n (dreuge) snee brood te verdiene'. Hannekemaaier was 'n samentrekking van 'n verkleinwoord van Hanne en määie'. Wurrum Hanne? Ze kwame' ien dienst op St. Johannesdag (St. Jan, 24 juni). len feite waore' die Hollandgänger, zoas de Duitsers ze nümde', de èrste gastarbeiders die ons land kende. Begin vörrige eeuw kwam d'r 'n end aon die jaorlikse trèk.
len de loop der tied was 'n hannekemaaier òk 'n synoniem geworre' vur 'n lompe boer, 'n ongemanierde kèrl, 'n onbeschofte gast. Volges de Dikke van Dale (14e druk) wier Hanne zelfs ien de vieftiende eeuw al gebrük' um iemand as sukkel of 'n onnozele hals weg te zette'. En òk ien afgeleide' vörm wör 't d'r, vur iedereen die Johannes hiet, of d'r naor genümd is, d'r al nie' bèter op: hannessen, ofwel ommundig zitte' knooie', of òk wel dom praote'.
Kortom: Hanne is zo'n bietje de historische vörganger van Gekke Henkie. Jao Hanne kuj dus vertaole' dur: Bu'j gek geworre'?
Huusse' ken de naam Hanne nog inkel as vrouwenaam. Riet Slinkman hèt nog 'n paor jaor met carnaval ien de buut gestaon as Hanne en verder kwam de naam nog veur ien de Schümlèpelrapsodie van de Bietenrooiers (Hanne hèt 'n grieze onderboks aon). Ien de vörrige aflèvering wiere' 'n paor ütdrukkinge' genümd over keujes. Henk Arends reagierde dat zien vaoder vroeger de ongeliekheid ien de maotschappej beschreef met 't sprèèkwoord: "'n Vet vèrreke wit nie' da' 'n magere honger hèt."
Die spreuk wier toen niet genümd. Moj' zo'n mooie ütdrukking dan mor laote' ligge?
Jao, Hanne!
(Wat te näöle’?