Beschofte mundigers
Dör : Joop Brons
Uit Mededelingen, Jaargang 37, nummer 2, 2012
De Vara gebrük op tillevisie ’n aordige spreuk: ‘Blief verschillig’. Zo’n zegswies krijs’ as ’t waore um ’n Huussese ienvulling. Want nim now ’t woord onbeschof’. ’t Suggerier ummers dat d’r ok zoiets besteet as beschof’. Zo van: ik wier aongehouwe’ dur ’n barre beschofte kerl; hej spròk zelfs met twee woorde’. En wat ducht ow van onmundig? A’j bar onmundig rej, dan stao’j zo met auto en al ien de een of andere winkel ien Huusse’. Mor beteken dat dan ok meteen, da’j ok nog mundig kun sture’? ‘t Toppunt van Huussese keurigheid zou kunne’ zien: de hele raodsfractie bestoeng üt pure beschofte mundigers.
Üt de Taalkalender van Onze Taal begriep ik dat ’t Huusses onderhand een van de oudste taole’ binnen ’t Nederlands mot zien. Zo wier in de Middeleeuwen in ’t hele land nog gespraoke’ over iezer. De merste woorde’ die tegeswoordig ’n ij-klank hebbe’, wiere’ eeuwe’ terug nog gebrük met ’n ie. Heel langzaam het ’t zichzelf beschof’ nümmende deil van ’t land die ie vervangen dör ’n ij. Bej ons is de oorspronkelijke klank bewaord gebleve’. Vur de blage’ op school is ’t Huusses zelfs ’n mooi stukske taolgereedschap. Zo wier ons vroeger op de läggere school al geleerd dat a’j ien ’n woord ’n ij as ie kon ütsprèke’, da’j dan te make’ had met de zogehiete’ lange ij. Ien de merste andere gevalle’ wier ’t dan ’n ei. Nie’ bej alles netuurlik, want ’t mos’ ok wer niet te mèkkelik worre’.
’t Is opnej ’n bewies dat ’t dialect zünnig is op ouwe woorde’. Dat Middelnederlands klink ok nog deur ien ’n andere klankwissel die is deurgevoerd. Honderde’ jaore’terug wier overal ien ons land gespraoke’ over üt en bütte’, mor de mundige taolwiesneuze’ hebbe’ dat verbèterd (of verbasterd, ’t is mor hoe je ’t wil zien) tot uit en buiten.
Gelukkig zien wej ien ‘t Huusses (!) zünnig op onze ouwe klanke’. Al blief ’t wel onmundig moeilijk om ’t goed op te schrieve’.
(Wat te näöle’?