Umtrekke’ en üttrekke’
Dur Joop Brons Uit Mededelingen, jaargang 39, nummer 3
Paose’ en de Huussese kermis zien twee momente’ ien ’t jaor die durgaons bepaolend waore’ vur de aonpassing van de lokaole kledingvurschrifte’. Met Paose’ moch’’t zommerse grej wèr aon (’n bloot kleedje, hör ik sommige minse’ al zegge’). En vur wie de aondach’ niet inkel bej de plechtigheid van de mis bleef hange’, was de zondagse kerkgang op zo’n feesdag ’n waore modeshow van al ’t nejje zommergrej. Wèèr of gin wèèr. Kiepevel ’s aoves bej ’t Paosvuur, dat mor nie’ op wou schiete’, ’t miek allemòl nie’ üt.
En met de Huussese kermis gebeurde precies ’t tegenovergestelde. De wienterjasse’ wiere’ wèr üt de motteballe’ gehaold, al liep ’t zweit tappelings langs de rug aj met de familie op ‘wärme kermiszondag over de mèèrt langs ‘t schäötje liep . ’t Was now eenmaol kermis, dus mos’ ’t nejje wientergrej getoond worde’ aon den volke. Dat zal ok wel de driefvèèr zien gewès’: ’n afgelaoje’ kerk of ’n druk kermisterrein waor iedereen kon zien da’j nej grej had.
Kleding ien Huusse’. ’t Zondagse grej as afwisseling van de mesjèsterse boks. Want met wèrkklere’ ien de kerk, dat gaf gin pas. “Gao ow eige’èrs’’s vlug ömtrekke’,” kreej dan te heure’. Ömtrekke’. Ik wit niet of ’n now ’n samentrekking is van ömkleeje’ en aontrekke’, of dat ’n Duits resje is (umziehen), dat is blieve’ hange íen Huusse’. Feit is dat ’n typisch Huussese ütrdrukking is, die nog steeds wör gebrük’. Verkleeje’ was ’t ien ieder geval niet, want dat dee’ je inkel mè’ carnaval.
Nog zo’n ütdrukking: “Ik mos mien eige’ helemòl üttrekke’ bej de dokter”. En dink d’r aon: met twee t’s. ’t Is ummers gin gimmestiek.
Da’ ömtrekke’ dü’ mien dinke aon ’n ander Huusses woord, of misschien is ’t bèter te zegge’’n woord dat hier goed bewaord is gebleve’: trèk. Waor heel Nederland praot over tocht, zegge’ze bej ons: hej steet op de trèk. Of gooi die deur ’s ien ‘t gat, want ’t trèk’ hier.
Datzelfde woord köm je trouwes ok tege’ bej de Huussese Umdrach’. As ’t kanon hèt gebulderd, dan zegge’de minse’ tege’ mekaor: de processie trèk wer.
De Umdrach’, ok zo’n ütgespraoke’ kans um ’t goeie grej wèr ’s üt de kast te haole’. D’r steet ummers genoeg volk nève’ de kant um te laote’ zien dat ’t ow zo slech’ nog nie’ geet. Al zou ik mien eige’ daor niks van aontrekke’…
Wat te näöle’?