Uit het dagboek van San Huberts over de oorlogsperiode

San Huberts ( 21 juni 1921 + 1 juli 1997 )

(archief van Hettie Huberts, ontvangen maart 2020)                                            

Voor een week vakantie naar Huissen 

San Huberts coll. fam. Huberts

                                                               
In september 1944 ging ik voor een week vakantie en ging naar Huissen het was al wel gevaarlijk met de trein te reizen, want de Engelse vliegtuigen beschoten die regelmatig! Toch kwam ik goed aan. Maar ik kon niet meer terug! De opmars van de geallieerden was op gang en er ontstonden allerlei geruchten, alsook de ongeordende terugtocht van Duitse troepen (Dolle Dinsdag). Toch ben ik nog naar Arnhem gefietst en dhr. Stokman rayonleider bij Edah gevraagd wat ik moest doen! Hij zei: rustig thuis blijven, ik verbied je zelfs om ook maar te proberen in Tilburg te komen, en ik zal zowel Tilburg als ook het hoofdkantoor van e.e.a. op de hoogte brengen. In ieder geval ik had mijn plicht gedaan.

DE BEVRIJDING IN ZICHT?                                                                                    
Het leek er op o.a. door de begonnen slag om Arnhem! Ik herinner me nog dat we op de Huissense dijk stonden en keken naar dat enorme gebeuren van het landen van z.g. gliders en honderden parachutisten waarvan er verschillenden al in de lucht door de moffen werden dood geschoten, afschuwelijk! We begrepen ook al vlug, dat de bevrijding die zo dicht bij was geweest voorlopig op zich liet wachten.

Zandse kerk                                                                                                              
De Zandse Kerk zou “ Opgeblazen “ worden! De Engelsen hadden vanuit Nijmegen aan die kerk een oriëntatiepunt voor hun beschietingen, zo ging het verhaal. En daardoor moest hij weg, hetgeen die middag om 5 uur zou gebeuren! Vanuit het keukenraam stonden we met zijn allen op die kerk te staren! Plotseling een knal en een geweldige rookwolk! Een puinhoop was over!

Zandse kerk october 1944 Pastoor van Wijk en kapelaan de Vries  Coll. G.M

Huissen onder vuur                                                                                              
Heel Huissen lag bijna dagelijks onder granaatvuur, ook van bommen die nogal wat ellende veroorzaakten werden we niet bespaard! We zaten midden in het front-gebied! Tot aan de Linge zaten de Duitsers vandaar tot Lent-Nijmegen was z.g. Niemandsland, en vanuit Nijmegen kregen wij onze portie “Engels Vuur “! We zochten overdag en ’s nachts beschutting in de kelder maar als je pech had dat er een voltreffer in de buurt viel, waren de meeste kelders daar niet tegen bestand! Gelukkig waren er van die onverschrokkenen die het lef hadden nog brood te halen voor zover er nog gebakken kon worden! Of met een stuk vlees thuis kwamen, zo maar uit een gedode koe gesneden! Zo maar stonden er twee Duitse officieren op de stoep die vorderden bij ons de voorkamer als: Lazaret en de slaapkamer voor hun zelf! Gelukkig lieten ze toch het slapen afweten (te gevaarlijk ?) en verder als een zwaar gewonde militair voor de deur, werd de voorkamer ook niet gebruikt! Ook van het luchtafweer geschut vrij dicht in onze buurt opgesteld kregen we de kriebels! Ook al omdat de Engelse jagers daar jacht op maakten, en met hun wapens nogal eens mis schoten! Al eerder was er in de Hoeve een Engelse jager neer geschoten, waar we naar gingen kijken erg luguber! De piloot was aan stukken gereten, zijn schoen met nog een stuk been er in en een deel van zijn ingewanden op het prikkeldraad waren stille getuigen van dit vreselijke wat oorlog genoemd wordt!

EVACUATIE-BEVEL                                                                                        
Ondanks alle ellende dachten toch velen als we nog maar mochten blijven! Helaas het mocht niet van de bezetters! Het geweer in de aanslag gaven “De Heren” het bevel: Binnen 24 uur weg wezen!! De reden was geen bezorgdheid over ons welzijn, maar bij het voorgenomen Plunderen konden ze geen “Pottenkijkers” gebruiken dus: “Weg wezen”!! Vooral voor onze en alle ouders toch een vreseljik gebeuren! Je kon ook practisch niks mee nemen; we hadden 2 fietsen en een kruiwagen als enigste vervoermiddelen! We hadden geluk dat we ons mochten aansluiten bij een groep, die onder leiding van kapelaan de Vries, wilde proberen naar Steggerda (Friesland) te gaan, zijnde de geboorteplaats van voornoemde kapelaan.

Het Pannerdense Veer
Het eerste stuk werd een “Barre” tocht, te voet via Angeren-Doornenburg over de dijk naar het Pannerdense Veer! Met zoveel mensen op die dijk waren we prachtig doelwit voor de Engelse Jagers, daar leken wij vanuit de lucht waarschijnlijk Duitse collonnes voor, want verschillende malen moesten we onder aan de dijk dekking zoeken! Toch kwamen we ongeschonden bij het Veer aan. Wel moe, maar na de overtocht was ons beloofd, wachtte ons in Pannerden eten en slaapgelegenheid, Want dat had de kapelaan die met de fiets vooruit gereden was al voor ons geregeld! Bij de Pont wachtte ons echter een grote telleurstelling, wij mochten er niet op! Althans voorlopig niet, want er moesten eerst geweldige aantallen Duitsers met hun vervoermiddelen etc. overgezet worden. Na zo’n 3 uur wachten, het was 9 uur in de avond, dus hartstikke donker, mochten we eindelijk op de Pont! De Duitsers gaven ook daar hun bevelen! Zo veel mogelijk mensen met vervoer werden op geladen, en in stilte veel gebeden voor een goede overtocht want het was: Levensgevaarlijk! Ook al omdat de granaten ons daar ook om de oren vlogen! Maar we kwamen aan de overkant! Na eerst nog door veel blubber sjouwen waren we op het Pannerdens grondgebied! En Kap. De Vries had goed gezorgd er stonden mensen gereed die ons naar diversen slaapplaatsen brachten! Ik kwam bij een boer in stro te slapen maar was er gelukkiger mee dan in normale omstandigheden in het duurste hotel!
Via Zevenaar waar we door het Rode Kruis als evacuees ingeschreven werden, en mogelijke zieken konden worden behandeld, zijn we verder getrokken via Wehl , Lettele, Hengelo gld. Raalte Ommen Meppel kwamen na een tocht die precies 2 weken had geduurd in Steggerda aan!!

Duitsers bij Pannerden coll. HKH.

OOK DE OPVANG-ADRESSEN GEREGELD!
Na eerst wat eten aangeboden te hebben gekregen, stonden de gecharterde helpers van Kap. De Vries klaar om ons naar diverse gezinnen te brengen. Het kon natuurlijk niet dat hele gezinnen op een plaats werden ondergebracht, vooral voor de wat jongere kinderen was dat niet zo leuk! Onze jongste (Geerd) toen een manneke van 9 jaar had ook dat probleem! Maar het geluk dat onze ouders een geweldig gezin hadden getroffen (Fam. Vonk) toen die hoorde van Geerd zijn heimwee, zeiden ze direct ophalen en hier laten wonen, zo’n kuiken hoort nog bij de Kloek! Ook wat later toen nog twee anderen van ons 13 en 14 jaar het wat moeilijk hadden, haalden ze ook die in hun huis! Zelf was ik bij boer Mosterdman gebracht, ben daar echter maar 2 weken geweest, ik moest daar nogal wat met mest klooien, en had daar geen zin meer in!! Ik had ontdekt dat er ook een sparwinkelier in Steggerda was, na overleg met De Vries ben ik daar gaan vragen of ze voor mij mogelijk plaats hadden. Dat lukte! Wel had de kapelaan mij gezegd dat die mensen niet katholiek waren! Daar ik echter al eerder “ongewijd” brood gegeten had vond ik dat niet erg! Wel moest ik zelf maar bij Mosterdman zeggen dat ik weg ging!! Dat viel nog wel mee en hadden begrip dat ik liever in mijn eigen beroep daar wat wilde helpen! Bij die winkelier (Schulting) ben ik de hele evacuatie-periode van bijna 7 maanden gebleven. Het gezin bestond uit man-vrouw en 2 kinderen, namelijk Neeltje 13 jaar en Jaap 5 jaar, plus de trouwe dienster Tine, ik kon daar wat meehelpen in de winkel en ook met de transportfiets wat wijkwerk doen. Ik heb het erg goed gehad, ondanks dat er toch wel eens bepaalde spanningen waren! Maar wat wil je, voor beide partijen was het een gedwongen situatie die veel langer duurde dan ook maar iemand had vermoed.

TOCH OOK WEL PLEZIER BELEEFD!  
Ondanks de situatie we waren jong, en wilden wel wat eens wat! En de Steggerdase schonen “konden door de Huissense invasie” ook weer eens wat anders proeven! We organiseerden met inwoners in een boerenschuur “N gezellig feestje, en zo maar was ik b.v. secretaris van een ijsclub die werd opgericht omdat ik toevallig een potlood bij me had! En er kwamen echte wedstrijden!

EIGEN HUISSENSE H.MIS                                                                                         
 In de kerk te Steggerda had kap. De Vries zondag-’s morgens om 10 uur die mis georganiseerd! Zelfs met eigen zangkoor, ik was daar ook bij ofschoon ik nog nooit eerder zong! Alle Huissenaren waren dan present! Mede omdat na de Mis, gezamenlijk koffie werd gedronken in cafe Ensink, wat erg goed was voor het onderling contact! Daarna gingen we vaak met een beperkt aantal naar Ome Niek, nog eens: Op de koffie! Dat was een vrijgezelle boer waar vrouw Schriever en Tante Cato waren “Ingekwartierd “, dan was het vaak lachen geblazen.. Ome Niek vond dat prachtig en vroeg altijd: Zondag weer komen hoor

St. Fredericuskerk te Steggerda coll. fam. Peters

KONTIE-BATSEN!                                                                                                 
Twee flinke meiden, Mies en Dora zusters van elkaar, waren als evacuees bij boer Sloot. Een zekere Johannes boerenknecht was smoorverliefd op Dora! Het was een beste jongen, maar “Hannus” was een meer toepasselijke naam voor hem geweest, daardoor trapte hij ook in de volgende val: We lagen op een grasveldje wat te kletsen, toen Dora zei: Zeg Johannes kun jij eigenlijk wel: “Kontiebatsen ? Nooit van gehoord zei hij! Dan zullen wij jouw dat eens leren! Ga maar eens op je rug liggen! “Door zijn verliefdheid zijn” voldeed hij gelijk aan dat verzoek! Dora pakte hem bij zijn benen, en Mies bij zijn armen, tillen hem dan op en laten zijn “Achtergebeuren” zo'n keer of tien flink op de grond stuiten!! Met een: Zo Johannes nu kun je ook kontiebatsen was de voorstelling afgelopen en ondanks “ Het zielige” hebben we er vreselijk om gelachen!

Ansichtkaart van Steggerda coll. J.vd V.

EINDELIJK DE BEVRIJDING VAN STEGGERDA!
Op 13 april 1945 was dan eigenlijk de dag, dat we massaal via de rijksweg de geallieerde troepen van Steenwijk naar Wolvega zagen oprukken! Het was een zeer ontroerend moment! Massa’s mensen langs de weg die ieder op eigen manier hun blijdschap kenbaar maakten! Tranen met tuiten “Zingen” Dansen “ met de Nederlandse vlag zwaaien “ Militairen omhelzen” bloemen gooien “ Enz.enz. En wat waren we het allemaal eens met elkaar!!

SPOEDIG TERUG NAAR HUISSEN!! 
Ja de meeste evacuees dachten dat! 15 of 16 april hadden alle enkelen geprobeerd met de fiets Huissen te bereiken, maar ze kwamen niet verder dan ongeveer op de helft. Militaire colonnes beheersten de wegen, maar ook mocht men alleen met een vergunning van het militair gezag bepaalde gebieden binnen!
De laatste loodjes wegen het zwaarst! Men had ook weinig begrip voor de overheden die via vergunningen beslisten of men terug mocht! 24 mei was het eindelijk zo ver dat ik met 2 broers terug mocht. De reis ging met paard en wagen, waarop natuurlijk ook nog een stel mede-evacuees! Na een overnachting kwamen we op 25 mei aan! Ons huis had wel een paar voltreffers van granaten gehad, maar we konden wonen! Maar wat een Rotzooi! Toen onze ouders een paar dagen later arriveerden hadden wij al heel wat geruimd.

Familie Huberts-Roelofs in Steggerda coll. dorpsarchief Steggerda

NIET MEER TERUG NAAR EDAH!
Mijn moeder verzocht mij om voorlopig thuis te blijven en mee te helpen, vooral de winkel weer op gang te krijgen! Ik stemde daarin toe, enerzijds een steentje te willen bijdragen aan de wederopbouw, anderzijds omdat ik toch niet terug wilde naar mijn vorige baas. Met man en macht gingen we aan het werk de winkelruimte (plm. 20 m2) schoon te krijgen. De wel oude winkelstelling en toonbank waren er nog!
Na 1 week stond ik dan ook al bij het (Nood) distributiekantoor om toewijzingen voor bevoorrading!

Kruidenierswinkel fam. Huberts-Roelofs in de Karstraat te Huissen coll. fam. Huberts

Tot zover de gebeurtenissen uit het dagboek van San Huberts uit de Karstraat over de oorlogsperiode.
Opnieuw opgesteld en ook voorzien van foto’s door: Hans Hoen-Huissen.
Met dank aan de kinderen Huberts voor hun medewerking.