Sipke de Jong en familie te Nes op Ameland
Door: Anne de Jong
d.d. 8 maart 2017
Deze week kreeg ik vanuit de Historische kring Huessen de vraag of ik ook informatie had over notaris Sipke de Jong, familie van kardinaal De Jong, en bij leven notaris te Huissen. Nu wil het toeval dat ik een blikken doosje heb staan met daarin een briefwisseling gedurende 40 jaar van notaris Sipke de Jong met zijn familie op Ameland. Graag licht ik voor geïnteresseerden de deksel.
Uit een familie kroniek wat ik aan het schrijven ben:
Sipke M. de Jong werd geboren 21 september 1861 te Nes, als vijfde kind van totaal acht, van het echtpaar Jan Sipkes de Jong en Jelske Jans Metz. Jan Sipkes was de broer van Sippe Theunis en Sip Pieter waar ik al eerder eens iets over geschreven heb. Vader Jan was gemeenteontvanger, aannemer van de zeewering-werken op Ameland en gedurende 40 jaar lid van het rk Armbestuur. Op Jan zijn oude dag hield hij ook nog jongvee. De familie woonde in een commandeurswoning aan wat nu de Reeweg is, waar nu mijn ouderlijk huis staat. Ook wel bekend als bisschopswoning.
Sipke zijn oudere broer heet Jan. Die was bakker en boer in Nes en werd de latere vader van kardinaal de Jong.Verder was er een Grietje die trouwde met Jacob Mosterman in Buren, Julia die trouwde met zeeman Jan Metz (zoon was Sip van Juul). De zusters Trientje, Aaltje, Janke en Doortje bleven ongehuwd.
Sipke, notaris te Huissen Gld., * Nes-Ameland 21 sept. 1861, + Tilburg 11 juni 1945 , gehuwd met Anna Alard, * Maastricht 11 juni 1877 , + Tilburg 22 juli 1948 . 1 dochter Anna, * Huissen 26 januari 1901, + Tilburg 27 september 1981, gehuwd op 6 april 1924 met Jacques Goossens, chirurg. Sip zijn vader was niet onbemiddeld en daarom kon Sip ook aan de wal doorleren. Uiteindelijk werd hij in 1899 benoemd door de Kroon tot notaris in Huissen. Hij is dat ruim 40 jaar gebleven. Sipke heeft altijd op afstand een belangrijke rol gespeeld voor de Amelander familie. Hij is het geweest die voor een belangrijk deel de priester studiën betaald heeft voor eerst Jan, en later ook Julius en Wieberen. Die hebben dan ook altijd veel contact gehouden met hun oom Sipke en zijn vrouw Anne Alard en later hun enigste dochter Anna met haar man dokter Goossens. Ook met de andere leden van de familie werden de contacten goed onderhouden . Vooral middels briefwisselingen, waar vaak foto’s in waren bijgesloten en vakanties op Ameland. Financieel kon Sipke wel een potje breken. Wat ook bleek uit vakanties die hij hield in een Belgische badplaats of in Ems, Deutschland. Zo schrijft hij eens over drie verkopingen van grasgewas per dag. Wat veelwerk opleverde. In de crisisjaren dertig werd het minder met de inkomsten. Toch schrijft hij dat hij Jan bij zijn bisschopsbenoeming had aangeboden om hem de bisschopsring te schenken of anders een kruisbeeld voor op zijn werktafel. (Het kruisbeeld is nu in mijn bezit).
In een brief van 18 juni 1907 aan zijn zuster Aaltje kijkt hij terug op het sterven van hun vader een week eerder. Hij had f15,- aan de pastoor en f15,- aan de paters gegeven om daarvoor het H.Misoffer te doen. Ook neemt hij de rouwbrieven voor zijn rekening. Verder schrijft hij: "dat wanneer Janke en Trientje met hun beiden willen gaan wonen, kunnen ze dat gerust doen. Hij had hierover met Anna, zijn vrouw, gesproken en wij vinden het best om wat bij te springen. Ze hoeven dus niet bezorgd te zijn. Wij zullen zorgen dat ze netjes kunnen leven en als Door en jij Aaltje later ook bij Janke en Trientje wonen gaan zal er wellicht niet veel hulp meer nodig wezen. Enfin overleg maar eens met oom Theunis". Zo zorgden ze voor elkaar in een tijd dat er geen sociale voorzieningen waren.
Als Janke brieven kreeg van haar broer de notaris dan werden die altijd voorgelezen aan de rest van de familie. Sipke pochte daarin wel eens dat hij f 500,-verdient had aan een bepaalde transactie. Janke wilde dat bedrag echter niet bekend maken aan de familie en las dan als ze bij de betreffende passage kwam: "ik heb oo... zoo..veel geld verdient".
De broer van notaris Sipke was Jan. De vader van de kardinaal maar ook van mijn opa. Jan was bakker en boer. Ik ben van een latere generatie met ook melkkoeien.
Vroeger waren de kosten voor het seminarie voor de familie van de priesterstudent. Het was grote armoede. Notaris Sipke heeft waarschijnlijk een belangrijk deel van de jarenlange opleiding betaald. Aan de foto's van het huis en tuin te zien was hij wel vermogend. Van zijn vader erfde hij landbouwgrond op Ameland. Mijn overgrootvader huurde dat. De huurpenningen waren voor de reis en verblijfkosten van student Jan in Rome ontdekte ik in een brief. Wat mij ook opviel het grote leeftijdsverschil met zijn vrouw. Dus hij heeft even kunnen sparen voor hij aan een vrouw begon.
Neef Jan kwam vaak en graag bij het gezin van zijn oom. Het dochtertje was gek met hem. De vrouw van de notaris kwam uit Limburg en was gezellig en plaagde Jan wel met zijn verstrooidheid. Ze gaf hem een keer een speelgoedbeeldje van een verstrooide professor met wiebelkop. Op foto's uit de jaren 50 is te zien dat dat beeldje nog in zijn kast stond.
U moet weten dat die seminaries maar gesloten leerfabrieken waren met allemaal opgroeiende jongens. De dag was van erg vroeg tot laat ingedeeld. In korte vakanties kon Jan niet naar Ameland, dat was in die tijd veel te omslachtig. Het seminarie was dan leeg en hij ging dan voor een week naar de huiselijkheid van zijn oom en tante in Huissen. Later toen hij vanaf 1908 in Rome studeerde verbleef hij vanaf Ameland vaak 1 of 2 nachten in Huissen. Samen met zijn studievriend Jan Smit , later bisschop in Noorwegen en in Rome.
Dus er was een intense vriendschap. Bij de bisschopswijding schonken Sipke en zijn vrouw een mooi tafelkruis. Die staat nu bij mij.
Ik heb ook nog ergens een foto van Jan de Jong tijdens de omgang van Huissen.
Van de vroege jaren van Sipke op Ameland of van zijn vervolg studies weet ik helaas helemaal niets. Ook niet of hij wellicht twee keer getrouwd was. Gezien zijn jonge vrouw. Ik raad maar wat. Maar hij was bemiddeld, zag er goed uit en een degelijke naam. Dus waarom zo laat aan de vrouw, weet ik niet. Zo rond 1940 kan Sipke rentenieren en verhuisd naar Mariëngaarde in Tilburg, een tehuis voor welgestelde notabelen. Het mooie notarishuis in Huissen wordt kort na de geallieerde actie Market Garden op 2 oktober 1944 gebombardeerd. In januari 1945 krijg het bejaardenhuis Mariëngaarde een V-bom op hun dak. 22 doden te betreuren. Notaris Sipke sterft 11 juni 1945.Hij is dan 84 jaar oud. Later meer over de ongehuwde zusters Janke,Grietje, Aaltje Trientje. Met dank aan Hans Hoen uit Huissen voor aanvullende informatie en een foto.
Anne de Jong
Vof het Zwanewater
Verbindingsweg 12
9163 GC Nes-Amelenand
